Presentie
Over mismatch, presentie en gastvrijheid
Op 6 februari 2002 vierde de GGD Regio IJssel-Vecht te Zwolle haar vijftigjarig bestaan met een congres. Doortje Kal stelt in haar lezing dat de zorg voor kwetsbare groepen de kern van de - immers publieke - taak van de GGD uitmaakt. Maar wat zijn precies 'kwetsbare groepen', wat kan de presentiebenadering daarvoor betekenen, hoe kan je het 'erbij horen' van mensen in de marge mogelijk maken en kwaliteit geven, hoe werken kwartiermakers aan het herstel van het contact tussen de wereld van standaardburgers en die van kwetsbare groepen
Andries Baart heeft zich in 'Een theorie van de presentie' ondermeer afgevraagd waarop concrete betrokkenheid een antwoord is. Hij komt op negen elementen die zijn samen te vatten in één indringende zin: Telt het (1) voor jou (2) dat dit (3) hier (4) bij mij (5) almaar weer (6) zo gaat (7) pijn doet (8) en stoppen moet (9)? In de lezing wordt kort bij deze negen elementen stilgestaan.
De psychiatrie is 'het sociale' een beetje kwijtgeraakt. De medisch-biologische benadering heeft het moeilijk gemaakt anders te denken dan in termen van gezond of psychisch ziek. Deze benadering heeft het integratiepotentieel van de samenleving niet verhoogd. Een benadering die wel het sociale onder de aandacht brengt is de presentiebenadering. In deze lezing ter gelegenheid van het afscheid van de Groningse spv-er John Getkate worden die vragen behandeld: Hoe kan je dichtbij 'de ongewone ander' komen; hoe kan je bevorderen dat anderen bij 'de ander' blijven en welk beleid steunt deze pogingen. Goede hulp- en dienstverlening herkent men eraan dat ze zich afstemt op de zwakste of meest problematische hulpzoeker.
Over de betekenis van de presentiebenadering voor de vermaatschappelijking
Het 'met en voor mensen er zijn' in heel zijn eenvoud èn complexiteit, blijkt voor mensen die vaak een beeld van sociale overbodigheid krijgen opgedrongen, weldadig. Hoe dat precies werkt heeft Andries Baart in een lijvig boek uiteengezet. Dit artikel richt de aandacht o.a. op het voor de presentiebenadering belangrijke begrip 'exposure', de onderdompeling van de voor de professional vreemde wereld van veel van zijn cliënten. De exposure moet helpen eigen (voor)oordelen te doen krimpen ten gunste van het begrip voor het leven van de betrokkenen.
Interview met Andries Baart over de presentiebenadering
Voorjaar 2001 interviewden Doortje Kal en Majone Steketee prof. Andries Baart over de betekenis van de presentiebenadering voor de geestelijke gezondheidszorg.
"Het is een misverstand te denken dat present zijn makkelijk is. Werkers moeten het vermogen hebben om met verstand zowel de regels serieus te nemen als aan hun laars te lappen. Het probleem is dat hoe krachtiger de modellen zijn, hoe beperkter de handelingsmogelijkheden en hoe meer mensen juist als mens erbij inschieten. De specialistische behandeling plaatst te veel van de mensen tussen haakjes.'
