Opkomst en verduistering van maatschappelijke contexten - Doortje Kal
in: Het uitzicht van Sisyphus. Maatschappelijke contexten van geestelijke (on)gezondheid. Baars en Kal (red.) (1995)
Als preventiewerker sociale psychiatrie bij Riagg Haagrand viel het Doortje Kal op dat zelfs preventiewerkers weinig aandacht hadden voor maatschappelijke ontwikkelingen die de geestelijke gezondheid van mensen ondermijnen. Met de bundel 'Het uitzicht van Sisyphus' heeft zij geprobeerd de maatschappelijke contexten van geestelijke gezondheid weer in het vizier te krijgen. In september 1995 vond in het Stadstheater van Zoetermeer een conferentie plaats naar aanleiding van het uitkomen van de bundel. De conferentie werd geopend door Minister Borst. Als sprekers traden op (mederedacteur) Jan Baars, Harry Kunneman en Annemiek Richters. Het werk aan deze bundel was de opmaat voor het Zoetermeerse project Kwartiermaken (1997). Afbeelding: Moniek Meinders
Aan culturele en maatschappelijke ontwikkelingen heeft de GGZ, lijkt het, geen boodschap, alle pogingen (vooral van overheidswege - we schrijven 1995) om hier verandering in te brengen ten spijt. Sociaal-culturele ontwikkelingen worden simpelweg als randvoorwaarde gezien en niet gethematiseerd. Er is blijkbaar geen eigen betrokkenheid bij die ontwikkelingen, laat staan dat er verantwoordelijkheid voor wordt genomen. Zakelijkheid, pragmatisme en realisme dekken ze toe.
Doortje Kal laat in 'Opkomst en verduistering van maatschappelijke contexten' zien dat in de geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg niet getwijfeld werd aan de samenhang tussen maatschappelijke contexten en geestelijke gezondheid. Wel is er veel gestreden over de precieze inhoud van die samenhang (de inhoud van de diagnose) en ook over de behandelingsconsequenties (de therapie). Geprobeerd wordt met de bundel 'Het uitzicht van Sisyphus'aan die ‘maatschappelijke diagnose’ een bijdrage te leveren; iets te laten zien van hoe psychische problemen naar de inrichting van onze samenleving verwijzen. Hoe geven maatschappelijke structuren individuen al of niet ruimte voor het inrichten van een eigen plek in de samenleving en hoe maken ze het individuen al of niet mogelijk zich op hun eigen wijze uit te drukken. Respect voor individualiteit is niet inherent aan structuren en systemen, maar lijkt daar steeds op bevochten te moeten worden. Het ter discussie stellen van vanzelfsprekendheden behoort daartoe. Mogelijk geeft 'Het uitzicht van Sisyphus' en dit hoofdstuk daarvoor aangrijpingspunten, zowel op het niveau van de samenleving als op dat van de hulpverlenings- en preventiepraktijk.