Zwanger van empowerment. Een uitdagend kader voor sociale inclusie en moderne zorg
Oratie Tine Van Regenmortel, Fontys Hogeschool Sociale Studies, 21 november 2008
Het concretiseren en toepassen van het empowermentparadigma in de praktijk ziet Van Regenmortel als de uitdaging van dit nieuwe lectoraat. Hoe kan zorg kwetsbare burgers versterken? Tine van Regenmortel was een van de sprekers op de (tweedaagse) Manifestatie Kwartiermaken met kunst en debat op 12 en 13 april 2005 in Vredenburg, Utrecht.
Prof.dr. Tine Van Regenmortel (1961) studeerde psychologie en promoveerde in 2002 op het proefschrift Empowerment en maatzorg. Een krachtgerichte psychologische kijk op armoede aan de Katholieke Universiteit van Leuven. Zij is sinds 1988 verbonden aan het Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA) van de KU Leuven waar ze onderzoeksleider is rond de thema’s van armoede en sociale uitsluiting. Zij doceert tevens aan de Faculteit Sociale Wetenschappen in de Master Sociaal Werk van diezelfde universiteit. Per 1 mei 2007 is zij aangesteld als lector ‘Empowerment en maatschappelijk kwetsbare groepen’ aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies in Eindhoven.
Maatschappelijk kwetsbare groepen (zoals mensen in armoede, dak- en thuislozen, mensen met een psychiatrische beperking) hebben een bijzondere positie in onze samenleving. Ze staan in een sterke afhankelijkheidsrelatie waarbij ze vooral ontvangen en waarbij de krachten van henzelf en hun omgeving niet worden aangesproken. Tegelijkertijd wordt hun eigen verantwoordelijkheid voor de situatie waarin ze zich bevinden, benadrukt. Moderne zorg en een inclusieve samenleving hebben belang bij een andere visie die het versterken en verbinden van personen, groepen, organisaties, buurten en gemeenschappen centraal stelt. Het empowermentparadigma vertolkt deze andere visie. Empowerment verbindt het individuele welzijn met de bredere sociale en politieke context en gaat voor een solidaire samenleving met gedeelde verantwoordelijkheden bij het oplossen van sociale problemen. Universele principes in zorg en beleid worden benadrukt met tegelijkertijd selectieve aandacht voor de meest kwetsbare burgers en groepen. Krachten en kwetsbaarheden zijn aan de orde. Een pleidooi voor meer autonomie gaat bij empowerment hand in hand met een sterkere verbondenheid in samenleving en zorg. Ook gaat bij empowerment een streven naar meer gelijke kansen en waardering samen met respect voor uniciteit en verscheidenheid in de samenleving. Empowerment is een rijk maar tevens complex theoretisch concept dat zich niet gemakkelijk laat vertalen in handelen en in concrete richtlijnen voor zorg en beleid. Hierin zit de uitdaging van dit lectoraat: het concretiseren en toepassen van het empowermentparadigma in de praktijk. Praktijkgericht onderzoek is hiertoe noodzakelijk met verbindingen naar onderwijs en beleid. ‘Hoe kan zorg kwetsbare burgers versterken?’ is hierbij de centrale vraag.