Wat is kwartiermaken?

De samenleving biedt mensen met een psychiatrische achtergrond en bijvoorbeeld mensen met een verstandelijke beperking niet al te veel kans op sociale integratie en maatschappelijke participatie. Kwartiermaken staat voor de poging een maatschappelijk klimaat te bevorderen waarin meer mogelijkheden ontstaan voor mensen in de marge om erbij te horen en mee te doen naar eigen wens en mogelijkheden.
Volgens de van Dale is een kwartiermaker iemand die belast is met de voorbereiding van een onderneming, een wegbereider, een voorloper. De 'onderneming' is hier een gastvrije, inclusieve samenleving voor mensen die met uitsluiting te maken hebben.

Landelijk Steunpunt Kwartiermaken

Sinds het verschijnen van haar proefschrift in 2001 onderhoudt Doortje Kal het Landelijk Steunpunt Kwartiermaken.

Het Landelijk Steunpunt Kwartiermaken probeert o.a. via deze site het gedachtegoed van kwartiermaken onder de aandacht te brengen, te inspireren tot kwartiermaakpraktijken en deze te ondersteunen en te coachen. Het Steunpunt biedt een aanspreekpunt voor mensen die zich oriënteren op het gedachtegoed en de praktijk van kwartiermaken. Via de Nieuwsrubriek worden belangstellenden op de hoogte gehouden van landelijke en lokale ontwikkelingen, van inspirerende boeken en congressen, nieuwe initiatieven en standvastige praktijken.

Het boek Kwartiermaken

Werken aan ruimte voor mensen met een psychiatrische achtergrond

Voorjaar 2010 is in eigen beheer een derde (ongewijzigde) druk van het proefschrift 'Kwartiermaken' uitgebracht, voorjaar 2012 een vierde, voorjaar 2016 een vijfde. Voorjaar 2023 is het allerlaatste exemplaar de deur uit gegaan. Het boek staat nu integraal on-line. (Via internet is er nog wel een exemplaar te vinden!) Het samenvattende achtste hoofdstuk is bij publicaties te downloaden: 'Waar het huis geen zorg krijgt vindt de ontmoeting niet plaats'. De flaptekst is hieronder te lezen. Elders op deze site is het Voorwoord van Peter Dierinck bij de vijfde druk te lezen, zo ook het pleidooi van Jenny Boumans in 'Verder met kwartiermaken' en het lekenpraatje.
Met het beleid van vermaatschappelijking zoals dat de afgelopen decennia is ingezet, wordt beoogd maatschappelijke uitsluiting van mensen met een psychiatrische achtergrond tegen te gaan. Zorg dicht bij huis en 'maatschappelijke steunsystemen' moeten een proces 'van patiënt naar burger' mogelijk maken. Tot nog toe is te weinig aandacht uitgegaan naar wat sociale integratie van 'mensen die anders zijn' vergt van instituties en burgers.
In het boek Kwartiermaken is gezocht naar theorieën die kunnen helpen het 'ruimte maken voor de vreemde ander' - Kwartiermaken - te doordenken. Het Franse differentiedenken, de hermeneutiek, de 'theorie van de presentie' en de 'ethiek van de zorg' blijken bronnen van zowel (maatschappij)kritiek als inspiratie. De centrale vraag is hoe concreet gewerkt kan worden aan een gastvrij onthaal in buurtcentra en vrijwilligerswerk, in het denken over anders zijn, in de verhouding tussen uiteenlopende professionals en cliënten en in vriendschap en burgerschap. (Flaptekst, 2001)

Nieuws/Agenda

Kwartiermaken: voor inclusie en diversiteit

Boekbespreking 'Buiten het gewone' door Michi Almer in Deviant

Geplaatst: 7 juni 2023

De lezingen die hier gebundeld zijn, zijn inspirerend en hoopgevend. Doortje Kal heeft de gave dingen te benoemen op een manier die ruimte schept om ze anders te gaan zien. Zelfredzaamheid noemt ze een hardvochtig begrip, omdat degenen die hulp zoeken omdat ze het zelf niet meer redden te horen krijgen dat ze zichzelf moeten redden. Een van de lezingen draagt de titel ‘Waar het huis geen zorg krijgt, vindt de ontmoeting niet plaats’. Het huis staat zowel voor de ggz als voor de samenleving. Ook de gastvrijheid van de psychiatrie laat te wensen over. Tegenover haar cliënten, maar ook tegenover hun familie, hun naasten, hun buren. Hoe meer er verwacht wordt van mantelzorgers, buren en andere betrokkenen, hoe belangrijker het is, dat ook zij gezien en gehoord worden als er iets extra’s nodig is of er problemen opdoemen. Ook hier is presentie van de hulpverleners belangrijk, maar helaas is die vaak ver te zoeken, onder andere vanwege de institutionele en economische structuren die hen gevangenhouden.

Lees meer

Dorothea Buck - Auf der Spur des Morgensterns.

Psychose als Selbstfindung.

Geplaatst: 18 april 2023

Dorothea Buck was een Duitse schrijfster en beelhouwster. Ze was slachtoffer van het Duitse Nazie-regime. Ze werd een betekenisvolle persoonlijkheid in de beweging van 'ervarings-deskundigen'. Ze was medeoprichter van de psychose-seminars in Hamburg (die ten voorbeeld stonden van de multiloog in Nederland) en erevoorzitter van het Bundesverband Psychiatrie-Erfahrener. Dorothea Buck stierf in 2019. Haar boek is nu opnieuw uitgegeven door Psychiatrie-Verlag met een Voorwoord van Fritz Bremer - zie hieronder.

Dorothea Buck Morgenstern 1

Zon-Mw-aanvraag gehonoreerd: implementatietraject GGZ in de Wijk:

landelijk en lokaal kwartiermaken voor mensen met een psychische kwetsbaarheid

Geplaatst: 8 maart 2023

Eind vorig jaar werd deze ZonMw-aanvraag gehonoreerd. 'GGZ in de wijk is een domeinoverstijgende, herstelgerichte aanpak die mensen met een psychische kwetsbaarheid aansluitend bij hun hulpvraag zorg en ondersteuning biedt en tegelijkertijd inclusie in de wijk stimuleert.'
Zie ook de Movisie-publicatie 'GGZ in de wijk - Mens tussen de mensen' - uiteindelijk gebaseerd op de drie in de databank van Movisie opgenomen interventies: ggz in de wijk, herstelgericht werken en kwartiermaken.

recensie van ‘Buiten het gewone’ door Biblion

Over het ondersteunen van mensen in kwetsbare posities

Geplaatst: 28 februari 2023

Verzamelde lezingen van Doortje Kal over de theorie en praktijk van het kwartiermaken in met name de geestelijke gezondheidszorg. Kwartiermaken, stelt Kal, betekent zoveel als de weg bereiden, een zachte landing mogelijk maken in een vaak als hard ervaren samenleving. In haar lezingen gaat het over gastvrijheid, welkom heten en het ondersteunen van mensen in kwetsbare posities. De lezingen geven een beeld van Kals praktijk, en van haar visie op het belang van maatschappelijke betrokkenheid bij het opvangen van kwetsbaren in de samenleving. De lezingen in ‘Buiten het gewone’ zijn in een doorwrochte stijl geschreven en getuigen van een scherp inzicht in maatschappelijke ontwikkelingen en een diepgaande kennis van het onderwerp op zowel praktisch als theoretisch niveau. Enkel voor lezers met verregaande interesse in het onderwerp. (Biblion verzorgt recensies voor bibliotheken.)

Mijn proefschrift Kwartiermaken uit 2001 na 5 drukken nu online

De laatste druk (van begin 2016) is nu ook helemaal op.

Geplaatst: 2 februari 2023

Na twee drukken bij Boom (2001 en 2002) was Paranus Verlag zo goed nog drie drukken (in eigen beheer) voor mij te verzorgen. Kijk bij Boeken om te downloaden. Overigens is het papieren boek op internet nog wel hier en daar te vinden.