In het attachment vindt u een citaat uit het proefschrift van Doortje Kal: Kwartiermaken. Werken aan ruimte voor mensen met een psychiatrische achtergrond, 2001, 2002, 2010, 2012 blz.59-63 (plus intermezzo vanaf blz. 64). Hieronder vindt u een introductie van de filosofische perspectieven.
Spaink: 'Soms denk ik wel (....) dat dat wegkijken en negeren van lichamen die 'niet gewoon' zijn, minstens even invaliderend is als die handicaps zelf dat zijn.' Mensen die gehandicapt of chronisch ziek zijn vallen uit het maatschappelijk denken en uit het sociale verkeer. (...) Mensen met wie iets is worden zelden gezien - of afgebeeld - als deelnemers van het maatschappelijk verkeer.
In deze paragraaf wordt de attenderende waarde van het begrip burgerschap uiteengezet. Aan de hand van Selma Sevenhuijsen wordt getoond hoe een burgerschapsconcept waarin zorg en kwetsbaarheid zijn geïntegreerd tot een andere kijk op anders-zijn leidt en bovendien aanzet tot zorg als sociale praktijk op uiteenlopende locaties.
Op sociale en culturele professionals lijken militaire vaktermen momenteel een grote aantrekkingskracht uit te oefenen. De luide roep om een ‘beschavingsoffensief’, ‘frontliniewerkers’, ‘sociale interventieteams’ en ‘jeugdzorgbrigades’ scheppen een beeld van offensieve professionals die in
stoottroepen achterstandswijken schoonvegen, probleemgezinnen openbreken en kwetsbare burgers bij hun kladden grijpen. Deze spierballentaal
lijkt in de praktijk echter de weerbarstigheid van maatschappelijke vraagstukken te maskeren. Hoe anders is dat gesteld met de eveneens aan militair
jargon ontleende term ‘kwartiermaken’. Twee jaar lang heeft Doortje Kal ons als bijzonder lector kwartiermaken vanuit het Kenniscentrum Sociale
Innovatie doordrongen van het inzicht dat de verantwoordelijkheid voor maatschappelijke participatie niet alleen ligt bij burgers die daar moeite
mee hebben vanwege hun ‘anders-zijn’, maar ook bij de samenleving die vaak weinig compassie en begrip voor hen heeft. Kwartiermaken wordt
om die reden als tweesnijdend zwaard ingezet. Het vraagt een inspanning van burgers die zich in een geïsoleerde positie bevinden, maar ook van de
samenleving die hen buitensluit. [uit: Verder met kwartiermaken. Naar de verwelkoming van verschil (red. Kal, Post, Wilken), uitg. Tobi Vroegh, 2013]
Kwartiermaken draait erom dat in de samenleving werkelijk ruimte wordt gemaakt voor mensen met handicaps of beperkingen die (deels) buiten het maatschappelijke leven staan, zodat zij (weer) deel kunnen nemen aan maatschappelijke processen die voor andere burgers vanzelfsprekend zijn. Het gaat kwartiermakers, in de woorden van Doortje Kal en Jet Vesseur, “om het bevorderen van een maatschappelijk klimaat waarin (meer) mogelijkheden ontstaan op volwaardig burgerschap voor mensen die
met mechanismen van uitsluiting kampen. Kwartiermakers werken aan gastvrijheid.” (Kal & Vesseur, 2003, p.19) Het doel ervan kan niet korter worden samengevat dan Kal en Vesseur deden in de titel van hun boekje: ‘Dat het gewoon is dat we er zijn’.
Er wordt de laatste jaren veel over participatie gezegd en geschreven, net
als over inclusie. Veelal wordt ongeveer hetzelfde beoogd, namelijk dat mensen met beperkingen aan alle domeinen van het samenleven kunnen deelnemen als volwaardige burgers. (...) Maar misschien denken we wel te weinig na over welk doel participatie en inclusie eigenlijk dienen. En staan we te weinig stil bij wat er voor nodig is. (Daarover gaat dit artikel.)
